भास्कर रामचंद्र तांबे

भास्कर रामचंद्र तांबे (जल्म - ऑक्टोबर 1873 मुगावली, ग्वाल्हेर; मरण - 7 डिसेंबर 1941) नामनेचो मराठी कवी. ताचो मूळ गांव रत्नागिरी जिल्ह्यांतलो खेटकुई ताचे पुर्वज पेशवाईंत गोविंदपंत बुंदेले हाचेवागंडा उत्तर हिंदुस्थानांत गेले. तांच्या कुढाण हो गांव तांका जहागीर म्हणून फावो जालो. ताचें शिक्षण मुगावली, झांशी आनी देवास नगरांनी जालें. 1893त तो अहमादाबाद विश्र्वविद्यालय मॅट्रिकेचे परिक्षेंत पयल्या वर्गांत पास जालो. घरचे गरीब परिस्थितीक लागून ताका उंचेलें शिक्षण घेवंक मेळ्ळें ना. पूण आपल्या मराठींतलो एक व्हड कवी म्हणून ताणें नामना जोडली 1909 ते 1991 मेरेन तेन्नाच्या मध्य भारतांतल्या ल्हान-व्हड संस्थानांनी ताणें खुबशीं जापसालदारकेचीं केलीं.

1911 ते 1914 मेरेन पिपलेदा नगरात दिवाण म्हणून ताणें काम पळेलें. प्रतापगंडाक तो पोलीस सुपरिटँडॅन्ट आणि न्यायादीश आशिल्लो. प्रतापगडाक आसतनाच, 1920 वर्सा ताचो पयलो कवितांझेलो उजवाडाक आयलो. 1921 वर्सा ताणें अजमेराक ग्वाल्हेरच्या, सरदारांच्या भुरग्यांचो पालक म्हणून काम केलें. थंय तो दोन वर्सां उरलो. ह्या काळांत ताचे प्रतिभेक नवो चंवर आयलो.

1923 वर्सा तो श्योपुर अधिकार पादचेर आशिल्लो. थंयसावन ग्वाल्हेराक registrar of Examination ह्या पदाचेर ताची नेमणूक जाली. 1926 वर्सा इंदूराक पयलें मध्यभारतीय मराठी कवीसंमेलन जालें, ताची येजमानकी तांबेन चलयली. 1932 वर्सा कोल्हापूराक भरिल्ल्या साहित्य संमेलनाखाला जाल्ल्या कवी संमेलनाचें येजमानपद तांबेक फावो जालें. 1934 वर्सा तांबेचो साठी सुवाळो महाराष्ट्रांत आनी महाराष्ट्राभायर व्हड दबाज्यान मनयलो. 1935 वर्सा तांबें वाडदीस मंडळा’न तांबें –व्यक्ती आणि कला हें पुस्तक उजवाडा हाडलें. 1937 वर्सा तांबे निवृत्त जालो. ग्वाल्हेरच्या संस्थानिकांनी ताका राजकवी ही पदवी दिली. तांबें हाची सम्रग कविता वा, गो. मायदेव (1920), दि. ग. केळकर (अज्ञातवासी - 1927) आनी डॉ. माधवराव पटवर्धन (1935) हाणी संपादीत केली. समिक्षा आनी तत्त्वगिन्यान हांचें ताणें वाचन, मनन आणि चिंतन केलें. विद्यार्थी दशेंत आसतना, भगवद गितां ताच्या नित्याच्या पठणांत आसताली. कपिलाच्या सांख्यदर्शनाचो ताणें अभ्यास केलो. तशेंच ताणें मिल, कांट शॉपेन हॉवर ह्या अस्तंती तत्त्वचिंतकांचो आनी स्पॅन्सर, डार्विन हांच्या ग्रंथाचो अभ्यास केलो. अजमेराक आसतना ताणें उपनिषदांचोय अभ्यास केलो.

तांबेन 1891 ते 1941 ह्या पन्नास वर्सांच्या काळांत सुमार 225 कविता बरयल्यो. तातूंत प्रेमकविता, सैमाच्यो कविता, चिंतनशील कविता, बालगितां हांचो आस्पाव जाता. ताची काव्य रचणूक गीतकाव्यात्मक आसा. ताचें प्रेम-कवितेंत, प्रियकर आनि प्रियेसी हांचे भावजिणेचो विकास दिसता. ताचे जिणेचे संगतीन ही कविता उपारासली आनी वाडली. हे कवितेंत आपल्या प्रपंचांतले मोगाळ सहचारिणीच्या सांगातांतले खीण ताणें शब्दरुपाक हाडले. ताणें प्रेमकवितेंत मोगी मनशाच्या अंतस्करणातले सगल्या तरांचे उमाळे आनी भावावस्था रंगयल्यात. आत्मतृप्ती आणि उदात्त भावना आशिल्ल्यो प्रेमकविता बरोवन ताणें मराठी प्रेमकवितेंत आपलें खाशेलपण दाखयलां. भा. रा. तांबें हाच्या कवितांचेर ताचे जीवनदृशटीचो परिणाम जाल्लो दिसता. भारतीय तत्त्वगिन्यान आनि साहित्यशास्त्र हांचोय ताचेर प्रभाव आशिल्लो, जिवीत आनंदान भरलां. ह्या तत्त्वाचेर ताची श्रध्दा आशिल्ली. परमेश्वराच्या शक्तीचो आस्पाव आसता अशें ताका दिसता. ताणें कांय नाटयगितांय बरयल्यांत. मराठी कवितेच्या संवसारांत ताच्या सहज तुझी हालचाल, रिकामे मधुघट, घट भरे प्रवाही बुडबुडनी मरणात खरोखर जग जगते नववधू प्रिया मी बावरते जन पळभर म्हणतील हाय हाय ह्या कवितांक म्हत्वाची सुवात आसा. ताणें चालीक लायिल्लो गीतसंप्रदाय हाका तांबें संप्रदाय म्हणुनूय वळखतात.