रघुनाथपंडित

रघुनाथपंडितः (१७ वो शेंकडो).

मराठींतलो पंडीत कवी. ताच्या चरित्राविशीं निश्र्चीत म्हायती मेळना. पूण ताचेविशीं पांच वेगवेगळी मतां सांपडटात. (१)तो कारवारच्या चंदावर गांवचो सारस्वत ब्राह्मण आसूंक जाय. (२)तो तंजावरचो आनी मोरोपंताचो समकालीन आसूंक जाय. (३)तो मुळांत रायगड जिल्ह्यांतल्या चौलचा गांवचो आनी ताचें आडनांव मनोहर. तो फुडल्या काळांत कर्नाटकांत स्थायीक जाले उपरांत ताणें वैद्यविलास, कविकौस्तुभ, छंदोरत्नावलि, चिकित्सामंजरी आनी नाडीज्ञानविधी हीं साहित्याविशीं आनी वैजकांविशीं प्रकरणां संस्कृतांत बरयल्यांत. (४)तो शिवाजी महाराजाच्या अश्ट प्रधानांतलो एक आसून, ‘पंडितराव’ ह्या पदाचेर आसलो. (५)शिवकाळांतलो राजव्यवहारकोश बरोवपी रघुनाथ नारायण हणमंते होच रघुनाथपंडित आनी दमयंतीस्वयंवर हें ताणें बरयलां. ह्या सगळ्या मतांचो विचार करून शं.गो.तुळपुळे हाणें हो तंजावरचो कवी आनी तो राजकारणीय आसलो असो निश्कर्श काडला.

रघुनाथपंडितान रामदासवर्णन, गजेंद्रमोक्ष आनी दमयंतीस्वयंवर अशीं तिनच काव्यां बरयल्यांत. रामदासवर्णनांत वसंततिलका वृतांत फकत इकरा श्लोक आसात. गजेंद्रमोक्ष हें एक आख्यानक काव्य आसून, तातूंत ५८ श्र्लोक आनी तीन पदां आसात. रघुनाथपंडिताक मात नामना मेळ्ळी ती ताच्या दमयंतीस्वयंवर ह्या काव्याक लागून. संस्कृत कवी श्री हर्ष हाच्या नैषधीयचरिताच्या आदारान रघुनाथपंडितान आपलें हें काव्य बरयलें. पूण नैषधीयचरितांत वट्ट १,७५० श्लोकांमदीं सागिल्लो कथाभाग रघुनाथपंडितान फकत २५४ श्लोकांनी मांडला. ह्या काव्यां४तल्यान रघुनाथ पंडिताचे संपन्न अभिरुचीचो आनी अभिजात रसिकतेचो प्रत्यय येता. सोबीत आनी मार्मिक व्यक्तिचित्रण हें ह्या काव्याचें तोखणाय करपासारकें खाशेलपण.